Interviews

Door Jean-Paul Taffijn 

Geplaatst op: 17 februari 2017, Noordz

ASSER GRAFMONUMENTENMAKER WIL TABOE ROND UITVAARTWERELD DOORBREKEN


Het gejaag, de hoge kosten, het onpersoonlijke. Anne-Matthijs Roskam (37) uit Assen was klaar met de manier waarop de uitvaartwereld in elkaar zit. Dus begon hij voor zichzelf, als aanbieder van grafmonumenten. Om stukje bij beetje bewustwording toe te voegen.

Rond de dood hangt een zweem van geheimzinnigheid. Rond een sterfgeval hangt een zweem van ondoorzichtigheid. Nabestaanden worden overrompeld, moeten in een paar dagen van alles regelen en geven het liefst alle zorg uit handen. Daar hebben ze immers een uitvaartverzekering voor. Niet waar?

,,Zo gaat het meestal’’, vertelt Roskam. ,,En wat je dan krijgt is een uitvaart die lijkt op alle andere. Je kiest uit een paar opties, maar dat is het. Kan heel mooi en goed zijn hoor, maar ik vind dat je zo’n belangrijk onderdeel van het leven, de dood en het afscheid, helemaal naar je eigen wensen zou moeten vormen. En dat kan ook, maar dat weten veel mensen niet.’’

Grafmonumenten

Grafmonumenten. Die maakt Roskam. Hij gaat zitten met de nabestaanden, heeft het met ze over de overledene en komt tijdens dat gesprek tot een ontwerp. Dat schetst hij met zijn potlood, waarna hij het thuis uitwerkt. ,,Dat is heel anders dan door de catalogus bladeren van een grafsteenbedrijf waarnaar grote begrafenisondernemingen vaak doorverwijzen.’’

Veel later komt het verschil vaak pas echt aan de oppervlakte. ,,Ik spreek aardig wat mensen die achteraf zeggen dat het ze allemaal te snel is gegaan. Dat ze spijt hebben van de keuzes die ze hebben gemaakt. Dat ze toch liever een persoonlijker uitvaart en een ander grafmonument zouden hebben gehad. Ik kom hier en daar zelfs frustratie tegen. Van mensen die het gevoel hebben dat ze de verkeerde richting op geduwd zijn.’’

Regel het zoveel mogelijk zelf

De uitvaartwereld is een vrij gesloten wereld, zegt Roskam. Waar de hoge kosten van de nabestaanden precies aan uitgegeven worden, wordt dikwijls niet duidelijk. Er bestaat een systeem van gunningen tussen alle professionals die met een uitvaart van doen hebben. Grote verzekeraars sturen erop aan dat hun klanten binnen dat cirkeltje blijven. ,,Tegenwoordig kun je elk product en elke dienst beoordelen op internet. Waarom gebeurt dat bij uitvaarten niet? We praten er niet graag over kennelijk.’’

,,Mijn pleidooi is: regel het zoveel mogelijk zelf. Dat scheelt je veel kosten, vaak ook spijt, maar je krijgt er vooral het persoonlijke afscheid van dat eigenlijk iedereen wil. En dat hoeft echt geen berg regelwerk te zijn. Zoek gewoon een uitvaartverzorger bij wie je een goed gevoel hebt. Vraag eens aan kennissen naar hun ervaringen. Dan kun je het met een gerust gevoel uit handen geven. En wat je zelf kunt doen, doe je zelf. Schrijf bijvoorbeeld zelf de adressen op rouwkaarten. Scheelt je zo een paar honderd euro. Bovendien is het voor je eigen verwerking mooi om zelf wat te doen.’’

Om dat hele proces helemaal naar wens te laten verlopen is één ding essentieel: de dood moet een gespreksonderwerp zijn aan de keukentafel. ,,Dat is de enige manier om echt te weten wat een overledene nou eigenlijk zelf had gewild. Maar dat blijft lastig. Er hangt nog altijd een taboe rond de dood.’’

Gegrepen door de uitvaartwereld

Hoe kom je erbij om als zelfstandige de uitvaartwereld uit te dagen? Anne-Matthijs Roskam was gegrepen door de wereld toen hij in korte tijd een paar uitvaarten meemaakte. ,,Ik zag hoe mooi het kan zijn, maar ook hoe anders het kon, hoe veel persoonlijker. Het lijkt allemaal zo op elkaar.’’

Roskam nam een besluit: dat hij de wereld wilde betreden om er zijn eigen ideeën in te brengen. ,,Dat ik voor de grafmonumenten ben gegaan, is niet voor niets. Daarmee kom ik in een later stadium van het rouwproces, niet direct aan het begin. Maanden later is een steen meestal pas aan de orde. Ik vind: neem je tijd. Zo’n monument laat je maar één keer maken. Na een jaar kijk je heel anders aan tegen de overledene en wat die betekend heeft.’’

,,Dus is het zaak om nabestaanden rustig te laten nadenken. Ik zeg ook wel eens als het rouwproces nog heftig gaande is: ‘Mevrouw, volgens mij ben ik hier te vroeg. Ik kom over een maand nog wel eens terug.’ Dat is anders dan veel grote partijen doen. Die drukken bij wijze van spreken al een week na de begrafenis brochures in de brievenbus.’’

Gesprek aangaan

Keukenontwerper. Dat was Roskam jarenlang. In de begintijd van zijn onderneming, vier jaar geleden was dat nog altijd zijn beroep. ,,Er zijn natuurlijk best overeenkomsten. Ook in de keukenzaak nam ik altijd de tijd, sprak ik lang met mijn klanten om precies te achterhalen wat ze willen. En dat schetsen, ja dat heb ik daar geleerd.’’

Dat praten is essentieel. En het is iets wat Roskam graag doet. ,,Ik ga altijd naar mijn klanten toe, om het uitgebreid te hebben over degene die is weggevallen. Maar ook gewoon om te vragen hoe het met hèn is. Om dan heel langzaam tot iets te komen wat echt goed voelt. Nee, het gaat mij er niet om de duurste steen te verkopen. Voor de lange termijn heb ik er meer aan dat mijn klanten voor mij de mond-tot-mondreclame verzorgen.’’

Bewustwording

Roskam heeft een brochure met bestaande modellen van zijn leveranciers. Maar meestal ontwerpt hij zelf. ,,Dat kan van allerlei materialen en in allerlei vormen. Het valt me op hoe weinig mensen zich realiseren dat je het gewoon helemaal zelf mag weten. Meestal dan. Soms stellen begraafplaatsen eisen.’’

Een aantal kunstenaars in Nederland zet Roskams ontwerpen om in monumenten. Hij regelt ook de vergunningen en het plaatsen ervan. Restauratie en klein onderhoud doet hij ook. Twee jaar pas is hij fulltime met zijn bedrijf bezig. Het gaat goed, maar zijn missie is nog niet volbracht. De bewustwording.

,,Zelf heb ik tegen mijn gezin gezegd: maak er wat moois van, vier mijn leven. Het gaat niet om mij. Ik ben er toch niet meer. Het gaat om de achterblijvers. Die moeten zich gesteund voelen. Een uitvaartverzekering? Zie dat gewoon als een manier om jezelf of je nabestaanden financieel veilig te stellen, niet meer en niet minder. Zorg ervoor dat je vrij kunt kiezen hoe je een uitvaart wilt regelen én door wie.’’

____________________________________________________________________

Door AsserCourant

Geplaatst op: januari 2017

Assen - Anne-Matthijs Roskam is al enkele jaren een begrip in de uitvaartbranche in Assen en omstreken.

Vorig jaar vertelde Roskam dat hij het mooi en belangrijk vindt om in samenspraak met de nabestaanden een uniek gedenkteken te ontwerpen dat past bij de overledene en aansluit op hun wensen. Hij is dankbaar dat hij weer mensen heeft mogen helpen om een prachtige blijvende herinneringen te realiseren.

Het valt Roskam op dat het nog te vaak voorkomt dat mensen overhaast overgaan tot het uitzoeken van een grafmonument. In sommige gevallen stuurt een begrafenisondernemer hierop aan, of mensen worden overspoeld door aanbiedingen en brochures van steenhouwerijen. Onlangs hoorde Roskam op een uitvaartbeurs: ‘Wij hebben al een grafmonument uitgezocht, maar vinden het jammer dat we ons niet gerealiseerd hebben dat er veel meer mogelijk is en ook nog eens tegen lagere kosten.’

Mooie aanvulling

Roskam: ‘In het afgelopen jaar heb ik met diverse (nieuwe) leveranciers producten en materialen ontwikkeld die een mooie aanvulling zijn op de collectie waarmee we een grafmonument kunnen samenstellen. Op die manier blijft Roskam Grafmonumenten met de tijd mee gaan en lukt het steeds weer om aan de wensen van de nabestaanden tegemoet te komen. Daarom vind ik het oprecht belangrijk dat mensen samen spreken en nadenken over hun uitvaart om zo de juiste keuzes te maken als het onvermijdelijke daar is.’

Bij een uitvaart heeft u zelf de vrije keuze welk uitvaarbedrijf u kiest. U bent niet verplicht dit door uw uitvaartverzekering te laten regelen. In een gesprek bij de mensen thuis hoort Roskam vrijwel altijd wat er goed maar ook zeker wat er niet goed ging tijdens de uitvaart.

En zo is het ook met het uitzoeken van een grafmonument of wat er moet gebeuren met de as na een crematie. ‘Ik vind het een mooie ontwikkeling dat iemand, die stervende is, ook bij het gesprek over zijn of haar grafmonument aanwezig is. De wensen, die dan ter sprake komen, zet ik om naar een ontwerp.

Ontspannen

Roskam voert de gesprekken bij de mensen thuis. ‘Daar voelt men zich immers het prettigst waardoor de gesprekken ontspannen en open zijn.’ Roskam heeft altijd verschillende materialen bij zich, zodat bepaald kan worden of dit voor hen geschikt is. Pas wanneer iedereen tevreden is over het ontwerp, wordt het materiaal besteld, het proces met grote zorg begeleid en uiteindelijk vakkundig geplaatst op het graf.

____________________________________________________________________

Door Kerkblad PKN Assen

Geplaatst op: december 2015

Het overlijden van een dierbare is een ingrijpende en emotionele gebeurtenis, die de nodige tijd vergt om het verdriet een goede plek te geven. Gesprekken met familieleden, vrienden, een pastor en ook wel met lotgenoten is daarbij onontbeerlijk. Maar daarnaast kan een plek waar je in stilte met je gedachten en emoties terecht kunt, tot grote steun zijn. Zo ruimen mensen thuis vaak een plek in met foto’s en voorwerpen van de overledene(n). Ook de begraafplaats waar de overledene begraven is kan een dergelijke plek zijn.

Neem de tijd
Anne Matthijs Roskam wil graag mensen helpen bij de aankleding van het graf. Hij begon zijn werkzame leven als leverancier van keukens, maar door diverse overlijdens binnen zijn familie- en vriendenkring, kwam hij tot het inzicht dat hij beter op zijn plaats is als adviseur van mensen bij het ontwerpen van een grafmonument. De gevestigde grafmonumentenbranche is nogal traditioneel ingesteld zodat je vaak een standaardgraf krijgt voorgesteld. En dat terwijl er zoveel meer mogelijk is.
Wanneer mensen hem benaderen voor een grafmonument, gaat hij uitgebreid met hen in gesprek. Dat kan bij de nabestaanden thuis, maar het kan ook op de begraafplaats zelf gehouden worden. Doordat het taboe rond de dood steeds meer doorbroken wordt is er een grotere behoefte aan een persoonlijk ontworpen graf. Daarom is niet alleen een goed gesprek belangrijk, maar is het ook zaak dat er uitgebreid de tijd voor genomen wordt.

Persoonlijk ontwerp
Het wil nog wel eens voorkomen dat nabestaanden al snel na de begrafenis door bedrijven benaderd worden voor het aanschaffen van een grafsteen. Dat is niet de werkwijze van Roskam. “Neem er vooral de tijd voor”. De keus van het materiaal, belettering en tekst moeten zoveel mogelijk bij de overledene passen. Wanneer iemand bij leven een erg kleurrijke persoon was, ligt de keus voor een kleurige steensoort voor de hand. Ook de tekst op de steen, of in het glas of ander materiaal is belangrijk.
Wanneer hij een duidelijk beeld heeft gekregen van de overledene en de wensen van de nabestaanden, maakt hij een schetsontwerp en bespreekt dat dan met hen. Het ontwerp gaat dan naar de fabrikant die een duidelijke werktekening maakt.

Graf als getuigenis
Als christen vindt Roskam dat van een graf ook een getuigende werking mag uitgaan. Een bijbeltekst of een citaat uit een gezang of een opwekkingslied kan ook bemoedigend en troostend zijn voor de nabestaanden of andere bezoekers van de begraafplaats. De tekst moet er dan wel voluit opstaan en niet alleen als verwijzing. Dus niet Ps.23 maar ‘De Heer is mijn herder’. Wanneer de tekst te groot is voor de steen, kan een apart element als een stenen bijbel uitkomst bieden.

Tevreden en blij
Wanneer voor crematie gekozen is, dan raadt Roskam aan om de as van de overledene een jaar in huis te bewaren alvorens men een beslissing neemt voor de as bestemming. Naast uitstrooien is het bijzetten van de urn op de begraafplaats een mogelijkheid. Maar ( een deel) van de as kan ook op andere manieren verwerkt worden, bijvoorbeeld in een urn die thuis een plaats krijgt, in de vorm van een sieraad of één van de vele andere mogelijkheden die er zijn. Maar ook hier geldt dat je niet overhaast moet beslissen.
Voor Roskam is het ideale grafmonument dat waarvan de nabestaanden zeggen dat ze er blij en tevreden mee zijn.

____________________________________________________________________

Door Nederlands Dagblad, In Memoriam

Geplaatst op: november 2014

De tijd is voorbij dat familie een grafsteen moest kiezen uit de paar modellen die de begrafenisondernemer hen voorhield. Een standaardgraf bestaat niet meer.

Assen
Hoe verder je loopt op begraafplaats De Boskamp in Assen, hoe meer er te zien is. Op het oude gedeelte staan onopvallende stenen op de graven, traditioneel, grijs, rechttoe rechtaan. ‘Dertien in een dozijn’, wijst Anne-Matthijs Roskam, die gespecialiseerd is in grafmonumenten.
De vakken met de nieuwere graven zijn kleurrijker. Geen graf is hier hetzelfde. Er is veel meer rode steen te zien, glazen platen, roestvrijstaal. Tussen de traditionele modellen staat een steen in de vorm van een hart, een rond exemplaar met een glazen vlinder, een graf met twee pilaren die voorzien zijn van koperen figuren. Er staat ook een asymmetrische steen met een grijs-blauwe gloed, ‘waarschijnlijk uit Brazilië, zegt Roskam.
Veranderingen in de grafstenentrend gaan traag, maar wie op een begraafplaats eerst langs oude graven loopt om vervolgens die van de laatste jaren te bekijken, ziet onmiskenbaar verandering. ‘Een standaardgraf bestaat niet meer. Het is persoonlijker geworden’, vat Roskam die voorzichtige verschuiving samen. Die trend trekt van zuid naar noord over het land. In het zuiden is het al langer gebruikelijk om bijvoorbeeld een foto van de overledene op het graf te plaatsen. Langzamerhand zie je dat ook op noordelijke begraafplaatsen gebeuren. Wie een beeld wil krijgen van wat er allemaal mogelijk is, kan het beste ter plekke gaan kijken, ‘want’, zegt Roskam, ‘een begraafplaats is de beste showroom.’
Hij pakt een porseleinen plaatje uit, met daarop een foto van een overledene. En hij laat een gitzwart steenplaatje zien waarop een foto van een gezicht haarscherp is gelaserd. ‘Op die manier kun je een graf heel persoonlijk maken.’ Een voorwerp op of bij een graf is al net zo’n trendbreuk: een voetbalschoen op het graf, of een afbeelding van een zeilschip of een muziekinstrument op de steen. ‘Men denkt er veel meer zelf over na’, merkt Roskam. ‘Mensen willen hun eigen keuzes maken, ze laten zich niet meer zo makkelijk sturen door een begrafenisondernemer die maar enkele stenen heeft om uit te kiezen.’

Bezoek aan huis.
Soms hebben mensen zelf al een duidelijk idee van wat ze willen. ‘Ze hebben op de begraafplaats al foto’s gemaakt van graven die ze mooi vinden.’ Roskam inventariseert dan de wensen, laat zien wat er nog meer mogelijk is en komt zo tot een ontwerp. Met anderen begint hij bij nul. Hij probeert er achter te komen wat voor persoon de overledene was, en wat voor monument daarbij past. Een bedrijfsauto vol met materialen gaat altijd mee, net als de iPad, waarop foto’s van monumenten in alle mogelijke vormen en kleuren te zien zijn. ‘Zo wordt al snel duidelijk wat mensen wel en niet willen. Vervolgens maak ik een schets.’
Omdat niet alles mag op elke begraafplaats, raadpleegt hij voor hij gaat schetsen eerst de regels die op de begraafplaats gelden. ‘Afmetingen, kleur, materiaalsoort, sommige begraafplaatsen gaan daar heel ver in. Ze willen wildgroei voorkomen, in de meest extreme vorm krijg je een vuurtoren met een zwaailicht op een graf, dat wil je natuurlijk niet.’
En wat de tekst betreft: vrijwel alle lettertypes zijn mogelijk, maar niet alles is mooi in het ontwerp. ‘Sommigen komen met heel veel tekst. Als mensen dat graag willen, maak ik een schets en komen ze zelf tot de conclusie dat het daar veel te druk van wordt.’
Voor christenen heeft een grafsteen vaak nog een extra functie: het is niet alleen een herinnering aan degene die is overleden, maar ook een manier om te kunnen getuigen van het geloof. Roskam: ‘Er komen veel mensen op een begraafplaats. Die kunnen aan het denken worden gezet door de tekst op een steen: wat is dat toch, dat men troost vindt en hoop heeft, ondanks het verdriet? Dat vind ik, als christen, persoonlijk erg mooi.’
Roskam kiest er daarbij het liefst voor een tekst voluit op de steen te zetten. ‘Soms zie je alleen maar ‘Psalm zoveel’ op een steen staan. Als christen vind ik dat een gemiste kans. Iemand die onbekend is met de Bijbel, wordt niet geraakt door ‘Psalm 73’, het is veel aansprekender om zo’n Bijbeltekst er voluit op te zetten. Persoonlijker nog is een vrije tekst, bijvoorbeeld ‘Opgenomen in Gods heerlijkheid’. Er zit heel veel achter zo’n zin.’

Twee seizoenen
Een steen mag niet te snel op een graf worden geplaatst, om te voorkomen dat die door de inklinkende grond zal verzakken. ‘Afhankelijk van de grondsoort en het type fundering, is het het mooiste om er twee seizoenen overheen te laten gaan’, zegt Anne-Matthijs Roskam.
Hij raadt familie aan zich niet te laten opjagen door grafsteenleveranciers, die kort na de begrafenis foldermateriaal opsturen. ‘Neem de tijd.’ Dat is niet alleen belangrijk om een goede keus te kunnen maken, maar ook om te voorkomen dat je te veel betaalt. De totaalkosten van een graf met steen en dekplaat, inclusief plaatsing, kan vanaf zo’n 1500 euro. Een staande steen met voetstuk is er vanaf 950 euro, waarbij de granietsoort voor een belangrijk deel de prijs bepaalt. Voor een uiterst exclusief grafmonument met een bijzondere vormgeving en dito materialen, zoals roestvrij staal, heb je met 3000 euro al veel keus.
Veel verkopers van grafmonumenten doen het goed, benadrukt Roskam, maar hij verbaast zich ook geregeld over de kosten die sommigen rekenen. ‘Vooral als mensen iets afwijkends willen, wordt er vaak veel geld gerekend. Dat hoeft helemaal niet. Of je een steen recht zaagt of in een hartvorm, dat maakt in de kostprijs bijna niets uit.’ Zo is het ook niet nodig dat voor een glazen plaat veel meer betaald moet worden dan voor graniet. Of dat de rekening hoger uitpakt als er veel tekst op de steen moet. ‘Sommigen rekenen twee, drie euro per gefreesde letter’, weet Roskam. ‘Dat is zo’n onzin. De tekst wordt in de computer gezet en vervolgens automatisch in de steen gefreesd. Of dat nou letters zijn of een kruis of een vogel of een bloemtakje, dat hoeft niks meer te kosten.’